HERDENKING KRISTALLNACHT 2018
Dames en heren,
Aan het begin van Joods Pasen, op de Seideravond,
zingt het jongste kind een versje dat begint met de
woorden:
“Ma nisjtana ha laila haze mi kol halelot ?” , vertaald:
waarom is deze avond anders dan alle andere avonden.
Aan dit kinderversje moet ik altijd denken wanneer wij
hier in de synagoge Kristallnacht herdenken.
Nu alweer voor de vierde keer.
Want ook de avond van de 9-de november 1938, nu
tachtig jaar geleden, werd voor de Duitse Joden ook
een avond, anders dan alle andere avonden.
Op die avond brandden in Duitsland honderden
synagogen af,
werden duizenden winkels en andere Joodse instellingen
vernield en geplunderd,
werden tienduizenden Joden opgesloten in
gevangenissen en kampen,
en werden er meer dan honderd Joden vermoord.
En dat alles onder toeziend oog van de politie die ervoor
zorgde dat de brandweer niet in kon grijpen.
Deze pogrom was door de Nazi’s
heel zorgvuldig voorbereid.
Maar de Kristallnacht kwam niet onverwacht.
Jodenhaat was diep verankerd in het Duitse
collectieve bewustzijn.
En dan met u niet alleen denken aan de uiterst
anti-semitische uitspraken van Maarten Luther,
maar ook aan de uitspraken van de
Duitse filosofen zoals Kant en Hegel die zich zeer
negatief over Joden en het Jodendom hebben uitgelaten.
En toen Duitsland de eerste Wereldoorlog had verloren
en vervolgens in een economische crisis raakte was voor
de Nazi’s de zondebok heel snel gevonden.
Dat waren de Joden, want
“Die Juden sind unser Ungluck”, brulde Hitler.
De Joden zouden Duitsland in het ongeluk gestort.
En toen de Nazi’s in 1933 aan het bewind waren
gekomen sloot het net zich rond de Duitse Joden.
In 1935 werden de Neurenberger Rassenwetten van
kracht waarbij relaties tussen Joden en niet-Joden
werden verboden.
Het Staatsburgerschap werd hen ontnomen waardoor zij
rechteloos werden.
De Duitse overheid legde hen steeds meer beperkingen
op en zo ontstond er een Joods vluchtelingen probleem
omdat andere landen niet zaten niet te wachten op
immigranten. Joden waren nergens welkom.
Maar, er waren enkele uitzonderingen:
Wie heel slim was kon naar Amerika en wie heel rijk
was, was hartelijk welkom in Zwitserland.
Vanwege dit vluchtelingen probleem riep
Amerikaanse president Roosevelt in mei 1938
een internationale conferentie bij elkaar maar
deze conferentie leverde niets op.
De beschaafde wereld hield haar grenzen voor
Joodse vluchtelingen gesloten.
Ook nog enkele woorden over het toenmalige Palestina
waar al een grote Joodse gemeenschap was.
De Britse autoriteiten lieten geen Joodse immigranten
meer toe in Palestina .
Nadat in 1929 in Hebron en Jeruzalem tientallen Joden
waren vermoord na een oproep van de geestelijk leider
van de Moslims, de Groot-Mufti van Jeruzalem,
wilden de Britten hoe dan ook geen problemen met de
Moslim bevolking.
Dus werd Joodse immigratie verboden maar dat gold niet voor Moslims.
De pogrom in Hebron had nog een ander effect.
Om verdere ongeregeldheden te voorkomen werden niet
de daders gestraft maar de slachtoffers geëvacueerd,
dus vertrokken de Joden uit Hebron waar sommige
families al eeuwen hadden gewoond.
Dit alles ging aan de Kristallnacht vooraf.
De belangrijkste kerk in Duitsland was de Evangelisch
Lutherse Kerk die zich nooit van het Nationaal-
Socialisme heeft gedistancieerd. Na de Kristallnacht
zwegen de kerkelijke autoriteiten in alle talen en die
predikanten die wel protesteerden kregen geen enkele
bijval van de kerkleiding. Ja, er waren zelfs kerkleiders
die begrip hadden voor het geweld en goedpraatten.
Zoals ook met de Duitse media het geval was,
was ook de Kerk geïnfecteerd met het Nazi-virus.
De kerkstrijd die zich toen in Duitsland binnen de
Evangelisch-Lutherse Kerk afspeelde,
ging in eerste instantie over de relatie van de overheid
met de kerk, niet over het anti-semitisme van de Nazi’s.
De protestantse kerk als geheel distancieerde zich niet
van het anti-semitisme maar dat deed de
Rooms-Katholieke Kerk wel.
In mei 1937 verscheen een heel bijzondere Encycliek
die bij wijze van uitzondering niet in het Latijn maar in
het Duits werd geschreven, Mit Brennender Sorge.
Deze tekst werd in het geheim verspreid en in maart
1937 in alle katholieke kerken voorgelezen.
Er was dus een groot verschil tussen de Evangelisch
Lutherse Kerk en de Rooms-Katholieke Kerk.
De internationale verontwaardiging was groot.
Veel landen lieten mondjesmaat toch weer wat
vluchtelingen toe.
Nederland liet 10.000 vluchtelingen toe die voor een
deel in Westerbork onderdak vonden,
Engeland liet ongeveer 7000 kinderen toe,
zonder hun ouders,
Wie erg slim was kon in Amerika terecht waar Einstein
al eerder was neergestreken en wie veel geld had was
hartelijk welkom in Zwitserland.
Het gelukte Teddy Kollek, de latere burgemeester van
Jeruzalem die in 1988 nog in deze synagoge is geweest,
te onderhandelen met Eichman over de vrijlating van
3000 Oostenrijkse Joden.
In de Nederlandse kranten werd de Kristallnacht
met grote verontwaardiging verslagen.
De krantenkoppen zijn nog gemakkelijk op internet te
vinden.
De NSB verloor veel leden en al eerder hadden zowel
de RK kerk als ook de Gereformeerde Kerken hun
leden verboden lid te worden van de NSB.
Tot zover een zeer beperkt verslag van deze pogrom en
de reacties daarop
En dan nu de belangrijke vraag: Hoe kon Duitsland op
zo’n grote schaal in de ban raken van het anti-semitisme
en hoe dit binnen enkele jaren zo virulent worden.
Het antwoord ligt voor de hand;Na de Eerste Wereldoorlog raakte Duitsland in een
gigantische financiële crisis met een ongekend hoge
inflatie en werkeloosheid.
Er werd in Duitsland bittere armoede geleden.
En de geschiedenis leert ons dat een zondebok dan
gemakkelijk wordt gevonden: Dat zijn de Joden.
En het was ook de periode dat velen voor het eerst een
radio in huis hadden en de nieuwe bezitters waren
geneigd alles te geloven dat uit zo’n kastje kwam.
De massa media deden hun intrede.
De redevoeringen van Hitler en Goebbels zijn voor ons
niet om aan te horen maar dat gold niet voor het Duitse
publiek.
Jaren geleden zei een oudere Duitser tegen mij :
“Wir waren ja allen begeistert”,
en dat zal wel waar geweest zijn.
En de pers schreef wat de lezers wilden horen.
En wanneer gedurende meerdere jaren een
bevolkingsgroep, of een religie of een staat stelselmatig
worden gedemoniseerd, gaan minder kritische geesten
het op den duur ook wel geloven.
Ik krijg wel eens de indruk dat hetzelfde, weliswaar niet
in deze mate, ook geldt voor onze tijd.
Wat de TV zegt zal wel waar zijn.
De kranten zullen wel gelijk hebben.
Indien éénzijdige of onjuiste informatie maar vaak
genoeg wordt herhaald, blijft er altijd wel iets van
hangen. Want, waar rook is vuur !
En zijn onze kranten en is onze omroep altijd objectief,
of zijn ze toch een beetje vooringenomen ?
Worden wij over het conflict van de EU en enkele
Oost-Europese landen wel volledig ingelicht ?
En over de Oekraïne en de Krim ?
En over het Midden Oosten ?
Ik heb zo mijn twijfels.
Opnieuw steekt in West Europa het anti-semitisme weer
de kop op.
Aanjager van dit proces is het anti-zionisme dat het
Joodse volk het recht ontzegt op een veilig thuisland.
Op een thuisland waarheen men kan uitwijken wanneer
anti-semitisme weer de kop opsteekt, zoals nu het geval
is.
Kijk naar Engeland.
In Engeland dreigt de Labour Party dankzij
Jeremy Corbyn in anti-semitisch vaarwater te komen.
Kijk naar Frankrijk. De laatste jaren zijn duizenden
Franse Joden naar Israël geëmigreerd omdat men zich in
Frankrijk niet meer veilig voelt..
Dat door deze emigratie, veroorzaakt door
antisemitisme, het Zionisme juist wordt versterkt
moge duidelijk zijn.
Zo werd ook na 1948, toen Joden werden verdreven uit
Arabische landen, Israël door die immigratie alleen
maar sterker.
Je zou dit de Anti-Zionistische paradox kunnen noemen.
Kijk ook naar ons eigen land.
In ons land worden bij demonstraties de meest
afschuwelijke anti-semitische verwensingen geroepen.
Ik wil ze hier niet herhalen.
De toenmalige burgemeester van Den Haag verklaarde
dat er geen grenzen waren overschreden.
Op de Dam in Amsterdam wordt gedemonstreerd met
hakenkruisen zonder dat de politie optreedt.
Wanneer de ruiten van een Joods restaurant in
Amsterdam door een man die anti-semitische
kreten uitslaakt is de eerste reactie van Justitie dat
het niet zeker is dat dit een anti-semitische actie is.
Veel incidenten halen de pers niet of worden
gebagatelliseerd..Wij willen vooral politiek correct
blijven en verbloemen zo allerlei incidenten.
Hoe politiek correct en hoe naïef kun je zijn.
Hier in Middelburg zijn wij niet naïef.
Deze synagoge is uitgerust met een camera-circuit dat
kan worden afgelezen op de meldkamer van de politie
De politie is op de hoogte van deze bijeenkomst en
Vorig jaar hebben wij aan de installatie van de
beveiliging meer dan 12.000 Euro uitgegeven.
Ik dank u voor uw aandacht.
.
—–
Met grote verslagenheid hebben wij kennis genomen van het plotseling overlijden van onze goede en enthousiaste vriend
Jacques de Hond
In ons team laat hij een grote leegte achter.
Onze gedachten gaan uit naar zijn nabestaanden.
Bestuur en vrijwilligers van de Stichting Synagoge Middelburg
24 september 2018